بریده‌هایی از کتاب جامعه شناسی موسیقی ایران

استاد حسینعلی ملاح می‌گوید: «موسیقی هر ملت بخشی از هویت و پاره‌ای از روح آن است. مردم در مکان‌ها و زمان‌های مختلف با موسیقی خود سخن گفته‌اند، عزاداری کرده‌اند، نوحه خوانده‌اند، عشق ورزیده‌اند، جشن گرفته و بزم و رزم آراسته‌اند. ...تاریخ انسان بدون کاوش در ابعاد گسترده موسیقی و ارزیابی بار هنری و فرهنگی نهفته در آن، تاریخ ناقصی است. برای مردم ما که در حال حاضر، بیشتر از هر وقت دیگر در اشتیاق ملاقات دوباره‌ای با هستی تاریخی خود هستند، شناخت موسیقی ایران، به‌عنوان یکی از اندام‌های پربار فرهنگ قومی، به‌صورت یک ضرورت درآمده است.»

بر اساس گزارش‌ها از تاریخ هنر و تمدن بشر، از بدو پیدایش هنر موسیقی، زنان در ارائه و توسعه این پدیده، سهم بسزایی داشته‌اند

موسیقی که بقولی مادر هنرها است، خود به تنهائی پاره‌ای از هویت ملت‌ها بشمار می‌رود.

«ابن خلکان در وفات الاعیان، حکایتی درباره‌ی فارابی نقل کرده که روزی فارابی وارد مجلس سیف‌الدوله می‌شود و هنگامی‌که نوبت موسیقی می‌رسد، شروع به نواختن می‌کند و چنان می‌نوازد که همه به خنده می‌افتند، پس لحن را تغییر می‌دهد و این بار چنان می‌نوازد که همه می‌گریند، سپس لحن دیگری چنان ساز می‌کند که همه‌ی حضار به خواب می‌روند.»

از خدا جوییم، توفیق ادب بی‌ادب محروم مانداز لطف حق

ارتباطات تعیین‌کننده تغییرات کاربردی هست.

به از روی زیباست، آواز خوش که آن حظ نفس است و این قوت روح

یک‌سو عواطف و احساسات انسان، بر موسیقی اثر گزار است و از سوی دیگر موسیقی، بر عاطفه و احساس انسان، اثر متقابل دارد.

باید توجه داشت که دیدگاه‌های بسیاری جامعه‌شناسان و موسیقی شناسان غربی بر پایه موسیقی غربی و موسیقی آهنگسازان بزرگ استوار است و مباحث مطرح، با آنچه مقصود و منظور این پژوهش است یا بهتر بگویم روش مطالعه این پژوهش و مفاهیم مدنظر آن تطابق کامل ندارد و شاید بتوان گفت جامعه‌شناسی موسیقی سنتی ایران که تاریخچه دیرپایی دارد، با روش‌های جامعه‌شناسی امروز غرب دو مقوله جداگانه است؛ که امید می‌رود جامعه‌شناسان، موسیقی شناسان و پژوهشگران این سرزمین بیشتر در این زمینه‌ی بسیار گسترده، بررسی و تدقیق فرمایند.

در این پژوهش کوشش بر آن است تا در حد امکان اثرگذاری تدریجی دگرگونی‌های تاریخی و اجتماعی ایران را بر شکل‌گیری موسیقی ایرانی ردیابی کرده، یا به دیگر عبارت جنس و طعم موسیقی امروزمان را با فراز و نشیب‌های تاریخ اجتماعی‌مان تبین نمائیم. سعی بر آن است تا شاید بتوانیم علل عدم پیشرفت و گسترش موسیقی ایران را که در حد فعلی، شایسته سابقه‌ی تاریخی و فرهنگی‌مان نیست، از خلال شکست‌ها و پیروزی‌هایمان پیدا کنیم و کوشش نمائیم تا عواملی را که موجب شده‌اند تا موسیقی ایران نتواند جایگاه شایسته، درخور و هم‌طراز باسابقه تمدن و فرهنگ خود را، در دنیای جهانی هنر پیدا کند، بشناسیم. شاید که راه برون‌رفت یافت شود.