بریده‌هایی از کتاب فهم برشت

خوردن فقط سیرکردنِ خویش نیست، فروکردنِ دندان در چیزی و نابودکردنِ آن هم هست.

داستایوفسکی دل‌مشغول روان‌شناسی بود؛ او جنایتکارِ نهفته در انسان را افشا می‌کند. برشت دل‌مشغول سیاست است؛ او جنایت نهفته در کسب‌و‌کار را افشا می‌کند.

بنیامین در سپتامبر ۱۹۴۰ در پورت بو، در مرز اسپانیا و فرانسه، به‌خاطر شنیدن خبرِ تحویلِ احتمالی‌اش در روز بعد به گشتاپو، دست به خودکشی زد. زمانی که برشت خبر مرگ بنیامین را دریافت کرد گفت که این اولین لطمۀ جدّی‌ای است که هیتلر ‌بر ‌پیکر ادبیات آلمان وارد کرد.

“فلاکت انسان تنها از یک چیز ناشی می‌شود: اینکه نمی‌تواند با آرامش در یک اتاق بماند. ” پس از چهار قرن، این سطرِ درخشان از کتابِ تأملات پاسکال، هنوز هم ذره‌ای از حقیقت خود را از دست نداده است: در همین لحظه‌ای که این جمله را می‌خوانید، میلیون‌ها نفر در سرتاسرِ جهان، اضطرابِ سکون و تنهایی خود را با ضرب‌گرفتن رویِ میز، با عوض‌کردنِ بی‌هدفِ کانال‌های تلویزیون، با بطالتِ کلیک‌های بی‌هدف، با بوق‌زدن پشتِ فرمانِ اتومبیل، با رفت‌و‌آمدهای بی‌معنا در هزارتویِ منوهای موبایل فراموش می‌کنند.

واسطه‌گران یا شیادانی که نمایشی بی‌نقص از فقرشان ترتیب می‌دهند و این خلأ عظیم را به یک سورچرانی بدل می‌کنند. چه آسوده‌اند اینان در این فلاکت.»

نکته اینجاست که دستاوردهای تکنولوژی، پیش و بیش از همه، در راستای سودرسانی به طبقات حاکم است.

وقتی کسی کسب‌و‌کاری می‌کند، آیا بدین‌معنی نیست که کسی در جایی دیگر ویران می‌شود؟ وقتی کسی معاش خانواده‌اش را تأمین می‌کند‌، آیا دیگر خانواده‌ها به منجلاب رانده نمی‌شوند؟ همۀ این آدم‌ها پیشاپیش متقاعد شده‌اند که به‌خاطر راه و‌روش زندگی خودشان است که فلاکت‌زده‌هایی کثیف و فقرزده در همه‌جا می‌لولند. پس چرا باید به خود زحمت بدهند و از این قضیه اطمینان حاصل کنند؟ محض چند سکه پول که می‌خواهند بدهند؟»

نباید فراموش کرد که انسانی که در حمایت از طبقۀ استثمارشده می‌جنگد، درواقع در کشورِ خویش مهاجر و بیگانه است.