بریده‌هایی از کتاب هنر رنجاندن

لازم است داستان‌های جنایی و توصیفات وضعیت‌های آنارشی را بخوانیم، تا دریابیم که اساساً انسان از منظر اخلاقی چه جور موجودی است. همواره می‌توان هزاران آدمی را که جلوی چشم ما، در آرامش کامل در هم می‌لولند و با هم مراوده دارند، مثل انبوهی ببر و گرگ دید که پوزه‌بندی قوی، دندان‌های تیزشان را مهار کرده است.

انسان باید حتی‌الامکان از ورود به گفت‌وگوهای جدال‌انگیز چه با بهترین فرد چه با کسی که مانند سوفسطائیان مهمل می‌بافد، خودداری کند. مختصر و مفید این که: انسان باید طرف گفت‌وگویی را که خیال دارد با وی به‌طور جدی بحث کند، با دقت و احتیاط کامل برگزیند.

وقتی آدم این‌همه بنیادهای جوراجور برای آموختن و آموزاندن و فوج عظیم دانش‌آموزان و استادان را می‌بیند، چیزی نمانده گمان کند که نوع بشر چه کارها که برای کسب بصیرت، تیزنگری و حقیقت نمی‌کند. ولی حتی درست همین‌جا هم نمود و ظاهر امر، ما را می‌فریبد: استادانی که می‌آموزانند تا پول به جیب بزنند، و نه فقط در پی فرزانگی نمی‌کوشند، بلکه به دنبال نمود و اعتبار آن هستند؛ و دانش‌آموزانی که چیزی فرانمی‌گیرند که به معرفت و روشن‌نگری برسند، بلکه برای آن است که وراجی یاد بگیرند و برای خود در این بین وجهه‌ای کسب کنند.