بریده‌هایی از کتاب وراجی

همهٔ ما با حواس‌پرتی‌های ناشی از جریان کلامیِ منفی آشنا هستیم. تابه‌حال، پس از دعوای شدید با کسی که دوستش دارید، تلاش کرده‌اید کتابی بخوانید یا کاری انجام دهید که نیازمند تمرکز باشد؟ چنین کاری تقریباً غیرممکن است. همهٔ افکار منفیِ حاصل از آن مشاجره کارکردهای اجرایی شما را تحلیل می‌برند، چون منتقد درونی‌تان و یاوه‌هایش بر مقر فرماندهی مغز شما غلبه یافته‌اند و منابع عصبی‌تان را به تاراج می‌برند. بااین‌حال، مشکل بیشترِ ما این است که معمولاً درگیر فعالیت‌هایی هستیم که اهمیتشان خیلی بیشتر از به ذهن‌سپردن اطلاعات یک کتاب است. ما هم‌زمان به شغلمان می‌رسیم، به‌دنبال رؤیاهایمان می‌رویم، با دیگران تعامل می‌کنیم

تمایلِ ما به مرور دوباره است که باعث می‌شود سناریوهای دشواری که قبلاً یاد گرفته‌ایم بدون فکرکردن اجرایشان کنیم در هم بریزند. این دقیقاً همان کاری است که صدای درونیِ ما با تمایلش به غرق‌کردن ما در مشکلات انجام می‌دهد. صدای درونی باعث توجه بیش‌ازحدِ ما به تک‌تک اجزای رفتاری می‌شود که عملکرد آن صرفاً حاصل‌جمع عملکرد اجزایش است.

به‌باور ویگوتسکی، ما از زمانی شیوهٔ مدیریت هیجانات خود را یاد می‌گیریم که ارتباطمان با مراقبان اولیه‌مان (که معمولاً والدین هستند) آغاز می‌شود. این مراقبان به ما دستوراتی می‌دهند و ما، درحالی‌که معمولا از آن‌ها تقلید می‌کنیم، آن دستورات را برای خودمان بلند تکرار می‌کنیم. در آغاز، این کار را با صدای واضح انجام می‌دهیم. اما به‌مرور زمان، دستورات مراقبان را در کلام بی‌صدای درونی درونی‌سازی می‌کنیم. و بعدتر، وقتی بزرگ‌تر می‌شویم، تا پایان زندگی از کلمات مخصوص به خودمان برای کنترل خود استفاده می‌کنیم.

رسانه‌های اجتماعی امکانی هم فراهم می‌کنند تا هرطور که می‌خواهیم باور مردم را دربارهٔ آنچه در زندگی‌مان می‌گذرد سر و شکل دهیم، و چیزی که برای به‌اشتراک‌گذاشتن انتخاب می‌کنیم می‌تواند به آتش وراجی ذهن دیگران دامن بزند. نیاز انسان به نمایشِ خود نیاز نیرومندی است

وقتی هیاهوی وراجی بلند می‌شود، دقیقاً همان منابع عصبی‌ای را خالی می‌کند که برای تمرکز، فاصله‌گرفتن و بازیافتن کنترلِ خود بر صدای درونی‌مان لازمشان داریم. اما خودگوییِ بافاصله از این وضعیت بغرنج دور می‌ماند. این شیوه با نتایج عالی و زحمت اندک همراه است.

در پژوهشی که من به‌همراه همکارانم در سال ۲۰۱۵ منتشر کردیم (۳۹)، مشخص شد که افراد هرچه زمان بیشتری را صرف بالاوپایین‌کردن منفعلانهٔ فیسبوک و سرک‌کشیدن در زندگی دیگران کنند، بیشتر حسادت می‌کنند و، درنتیجه، احساس بدتری خواهند داشت.(۴۰)

شواهد جدید نشان می‌دهند که رؤیاها غالباً کاربردی‌اند (۲۳) و با نیازهای عملی ما بسیار سازگارند. می‌توانید آن‌ها را مثل شبیه‌سازهای کمی مضحکِ پرواز تصور کنید. رؤیاها به ما کمک می‌کنند تا خودمان را برای آینده آماده کنیم، چون رویدادهایی را که هنوز از راه نرسیده‌اند برایمان شبیه‌سازی می‌کنند، سناریوهایی را که ممکن است به واقعیت بپیوندند پیش چشممان می‌آورند و حتی خطراتی را که باید مراقبشان باشیم گوشزد می‌کنند. درست است که هنوز چیزهای زیادی هست که باید دربارهٔ نحوهٔ اثرگذاری رؤیا بر خودمان بدانیم، اما درنهایت، رؤیاها فقط داستان‌های ذهن ما هستند و تردیدی نیست که، در زمان بیداری، صدای درونی با صدایی بلند درمورد بنیادی‌ترین داستان روان‌شناختی‌مان حرف می‌زند: هویت.

وقتی خارج از فضای مجازی کسی را برای صحبت‌کردن انتخاب می‌کنیم، معمولاً ناچاریم صبر کنیم تا او را ملاقات کنیم یا او فرصت صحبت‌کردن داشته باشد. در مدتی که منتظر آن فرد هستیم جادویی رخ می‌دهد: گذشت زمان به ما اجازه می‌دهد دربارهٔ احساسات و افکارمان تأمل کنیم، طوری که بیشترِ هیجاناتمان فرومی‌نشینند. درواقع، پژوهش‌ها بر این باور رایج مُهر تأیید می‌زنند که «زمان همه‌چیز را درست می‌کند» یا این توصیه که «بگذار کمی زمان بگذرد».

وراجی شامل افکار و هیجانات منفی تکرارشونده‌ای است که باعث می‌شوند قابلیت درون‌نگری خارق‌العادهٔ ما، به‌جای اینکه برایمان موهبت باشد، به آفت جانمان تبدیل شود. عملکرد، تصمیم‌گیری، روابط، شادکامی و سلامتی ما با وراجی به خطر می‌افتد. آن‌قدر به افتضاحی که سرِ کار به بار آورده‌ایم یا اختلافی که با عزیزی داریم فکر می‌کنیم که، دست‌آخر، با هجوم احساسات بد مواجه می‌شویم.

درون‌نگری به این معنی است که هرکس به افکار و احساسات خودش فعالانه توجه کند. این قابلیت همان چیزی است که به ما اجازه می‌دهد تصور کنیم، به خاطر بسپاریم، تأمل کنیم و، سپس، از این خیال‌پردازی‌ها برای حل مسئله، نوآوری و خلق‌کردن استفاده کنیم.