بریده‌هایی از کتاب وضعیت آخر

«چه حماقتی! ما از اینکه نکند تمام زندگیمان به هدر برود وحشت داریم، اما هر روز از تکه‌تکه دورریختن آن ابائی نداریم.»

باشد. اما آنچه امروز ما درو می‌کنیم، محصول کشت گذشته‌هاست.

«لحظه‌هایی هست که من به جنبه‌های مختلف روح خودم با شگفتی نگاه می‌کنم. می‌بینم که من واقعآ از چند آدم مختلف ساخته شده‌ام، و آن که در حال حاضر دست بالا را دارد بعد از مدتی عاقبت جای خود را به دیگری می‌دهد. اما کدام یک از اینها من واقعی است؟ تمام آنها یا هیچکدام؟»

ما از ملیتِ خود، یا گروه خود، یا «والد» خود کورکورانه دفاع می‌کنیم و فراموش می‌کنیم که ملتهای دیگر نیز همین کار را می‌کنند. ما اسم دفاع خود را «میهن‌پرستی» می‌گذاریم و اسم دفاع آنها را «یوغ بندگی».

وقت متاعی است که ما از هر چیزی بیشتر می‌خواهیم ــ اما افسوس که از هر چیز بدتر هدرش می‌دهیم.

۵. وقتی شک کردید، کاری نکنید... هیچکس به شما برای آنچه نگفته‌اید حمله نخواهد کرد.

«جان هاو» (John Howe) می‌گوید: «چه حماقتی! ما از اینکه نکند تمام زندگیمان به هدر برود وحشت داریم، اما هر روز از تکه‌تکه دورریختن آن ابائی نداریم.»

بجز پدر و مادر اصلی، منابع دیگری نیز برای کسب اطلاعات «والد» وجود دارند. بچه سه ساله‌ای که هر روز ساعتهای متمادی جلو تلویزیون می‌نشیند. هر چه که می‌بیند و می‌شنود ضبط می‌کند. برنامه‌هایی که او تماشا می‌کند، درست مانند رفتار پدر و مادر، برنامه‌های آموزنده و القاء کننده «مفهوم یاد داده شده زندگی» می‌شوند. اگر او برنامه‌هایی که شامل خشونت و خونریزی است تماشا کند، به عقیده من خشونت و خونریزی را در «والد» خود ضبط می‌کند. به خود می‌گوید: «آره، همین‌طور است. زندگی همین است.»

تظاهرات و انتقادات سختی که جوانان می‌کنند دلیل آن است که آنها در شرایط قدرت و سلامتی «بالغ» اند و نمی‌خواهند زیر فشار، قوانین مقامات را ــ که به عقیده آنها برای عدالت و بقاء بشر مضر است ــ کورکورانه و نفهمیده و نسنجیده قبول کنند. قوانین وضع شده، قوانین آخرالزمان نیستند. در تمام طول تاریخ قوانین بد در کنار قوانین خوب وضع شدند و سالها دوام داشتند، و بسیاری از این قوانین بد بر اثر مخالفتها و انتقاداتی نظیر آنچه امروز می‌بینیم، منسوخ و مطرود شدند. اگر بخواهیم تظاهرات صلح‌آمیز و انتقادات سازنده را منع کنیم، راه را برای تسلط شورشهای «کودک» بر اوضاع باز کرده‌ایم. اگر امروز با منطق پاسخ ندهیم، در آینده پاسخهایمان بیشتر و بیشتر محکوم هول و هراس خواهد بود.

تنها راه خارج کردن تعصب این است که او خودش کشف کند دیگر برایش خطرناک نیست که با پدر و مادرش اختلاف نظر داشته باشد، و بفهمد که او امروز می‌تواند آن اطلاعات را توسط «بالغ» خود تصحیح کند و با واقعیت روز تطبیق دهد.