بریده‌هایی از کتاب یادداشت‌های امیراسدالله علم؛ دفتر اول

بعدازظهر به كاخ گلستان برای جشن سالروز تولد حضرت امام عصر رفتم. من در جلسات مذهبی دربار معمولاً شركت نمی‌كنم. چون وقت ندارم. دكتر باهری معاون من می‌رود و ترتیب پذیرایی مردم را كه خیلی هم استقبال می‌كنند می‌دهد. ولی این عید به خصوص را مرتب می‌روم كه خودم را از جرگه بهایی‌ها كاملاً مشخص و متمایز بكنم. این بهایی‌های بی‌وطن در همه شئون رخنه كرده‌اند. مخصوصاًً مشهور است كه نصف اعضای دولت بهایی هستند و مردم از این بابت خیلی ناراضی هستند. سپهبد ایادی طبیب مخصوص شاهنشاه كه متأسفانه مشهور بهایی است. از این حیث شاهنشاه خیلی صدمه می‌خورد.

چون روز عاشورا بود، حوالی ظهر تکیّه دزآشیب رفتم. بعدازظهر برای مجلس ( کاخ) گلستان، ( که) عزاداری از طرف شاهنشاه است رفتم، جلسه خیلی پُر بود. جمعیتی در حدود بیست و پنج هزار نفر و خیلی آبرومند.

واقعاًً کارهای بزرگ به دست این شاه برای این کشور شده است. به این جهت است که او را می‌پرستم، یعنی اگر یک قدرت مطلق می‌باشد، این قدرت مطلق، مطلقاًً محو در ترقی و پیشرفت کشور است و اعتلای ایران. حال اگر دموکراسی نداریم، به جهنّم که نداریم، مگر دموکراسی‌های غربی چه می‌کنند و چه گلی به سر مردم خود زده‌اند؟ جز آن‌که یک عدّه معتاد و بلاتکلیف و بی‌علاقه و بی‌تفاوت دارد در کشورهای غربی بار می‌آید... .

شاه هرگز نتوانست بپذیرد که شیوه حکومت او کاستی‌هایی دارد و به رغم ناخرسندی فزاینده مردم هیچ‌گاه درصدد تغییر روش خود برنیامد. به گمان او اصلاحات ارضی و اجتماعی موجب آزادی زنان و دهقانان و سهامدار شدن کارگران گشته و برنامه‌های بهداشت و آموزش رأیگان جامعه‌ی خوشبخت برپا ساخته بود و دیگر جایی برای شکایت و خرده‌گیری نبود. ولی جز در زمینه آزادی زنان که بی‌گمان گام‌هایی اساسی برداشته شد در موردهای دیگر واقعیت وضع کشور با تصوّرات شاه تفاوتی کلّی داشت.

هنگامی که کارتر اعلام کرد که به کشورهای عضو ناتو هم‌چنین اسراییل، استرالیا، نیوزیلند و چند کشور دیگر بدون قید و شرط اسلحه خواهد فروخت ولی نام ایران را در این فهرست نیاورد، باز هم شاه به علم می‌گوید: " ... یعنی اهمیّت سوق‌الجیشی ایران برای آمریکا از نیوزیلند هم کمتر است؟ شاید آمریکا و شوروی عملاً می‌خواهند دنیا را بین یکدیگر تقسیم کنند..."

کم‌کم مردم فهمیدند که ما حتّی زندگی شخصی خودمان را هم وقف آن‌ها کرده‌ایم.

به شاه عرض کردم، این جشن آن‌قدر اهمیّت نداشت که شخصاًً تشریف بیاورید. فرمودند، می‌خواهم به جای گریه و ندبه که بین ما مردم این‌قدر معمول است، جشن و شادمانی را تشویق کنم.

با گذشت زمان و بالا رفتن سن، آدمی به آب و خاک خود بیش از پیش خو می‌گیرد و با آن پیوندی استوارتر پیدا می‌کند.

فعلاًً هر دو آقایان ( آمریکا و انگلستان) ، اگرچه به رو نمی‌آورند، از این که روس‌ها ممکن است در خلیج هم دست و بالی باز کنند نگرانند. قدرت ارباب من به جایی رسیده که این مطالب را نمی‌توانند به روی خودشان بیاورند. شکر خدا.

به رغم بودجه عظیمی که صرف تبلیغات می‌شد، مردم نسبت به خبرهای رسانه‌های گروهی داخلی بی‌اعتنا بودند و علّت این امر گذشته از عدم امکان مشارکت آنان در فرایند تصمیم‌گیری سیاسی، شیوۀ ناشیانه تبلیغاتی بود.