بریده‌هایی از کتاب معرفت‌شناسی

هرچه قدر انسان نفسش پاک‌تر باشد دریافت‌های شهودیش قوی‌تر می‌شود.

خداوندا! کیست که شیرینی محبت تو را چشیده باشد و به دنبال کسی به جای تو بگردد و کیست که با قرب و همنشینی با تو انس گرفته باشد و بخواهد از نزد تو به جای دیگری رود؟!

امام باقر (ع) فرمودند یکی از معانی «طعام» طعام جان و روح انسان یعنی علم وی است. عِلْمُهُ الَّذِی یَأْخُذُهُ مِمَّنْ یَأْخُذُهُ؛ «انسان باید دقت کند که علمش را از چه کسی می‌گیرد.» (بحار الانوار، ج ۲، ص ۹۶) کسی که کتاب یا مجله‌ای را می‌خواهد بخواند یا سخنرانی کسی را گوش دهد باید اول میزان صداقت، دقت و تخصص سخنران و نویسندگان را بشناسد و بعد سخن آنان را بشنود و بخواند و گرنه ممکن است ناخودآگاه تحت تأثیر سوء کلام ایشان واقع شده و از راه حق دور شود.

بیشتر انسان‌هایی که در جامعه اسلامی تربیت شده و عقاید صحیحی دارند، توان دفاع استدلالی از آن‌ها را ندارند بنابراین ممکن است در مواجهه با شبهات در عقاید خود تزلزل یافته و شک کنند. انسان باید اندیشه‌های بنیادین و عقاید پایه را آنچنان بیاموزد که تا آخر عمر بتواند در مسیر حق ثابت‌قدم مانده و استوار حرکت کند و نیز بتواند به دیگران در شناخت راه صحیح کمک نماید. با استحکام بخشیدن به پایه‌های اعتقادی هم خودِ ما از شک و شبهه در اعتقادات در امانیم و هم می‌توانیم دیگران را هدایت کرده و از اشتباه نجات دهیم. مثلاً همه ما می‌دانیم که خداوند وجود دارد و خالق عالم هستی و پروردگار و مدبّر آن است با این حال در بحث با فردی خداناباور شاید نتوانیم پاسخ برخی از شبهات و اشکالات وی را بدهیم. علم اصول عقاید به ما کمک می‌کند که وجود خداوند را با دلیل‌هایی محکم بیاموزیم و از حقانیت آن بهتر دفاع کنیم.

همه انسان‌ها در هدف (رسیدن به سعادت و خوشی) مشترکند و تفاوتها در قضاوت انسان‌ها درباره سعادت حقیقی و راه آن است.

علم منطق علم «روش صحیح فکرکردن» است. در علم منطق استدلال‌هائی را که انسان را به خطا می‌اندازد مغالطه می‌نامند.

یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا «ای کسانی که ایمان آورده‌اید اگر فاسقی (کسی که به صداقت او اعتماد ندارید) برای شما خبری آورد، درباره آن تحقیق کرده و به راحتی قبول نکنید.»

شخصی که خود دارای اندیشه لذت طلبی جسمی بوده و به اصول و قوانین شرعی و حتی انسانی نیز چندان پایبند نیست سعی می کند با نقل قول ناقص اشعاری از عرفای بزرگ و نام داری چون حافظ و مولانا این بزرگواران را نیز همسو و هم اندیشه خود جلوه دهد. این شخص برای اثبات ادعای خود تنها به ذکر چند بیت از دیوان هر کدام از این بزرگ مردان اکتفا کرده و بدین وسیله خواننده ناآگاه را مجاب می نماید که این شخصیت های محبوب جهانی چون خود وی تنها اهل عیش و نوش و لذت های پست و کوتاه مدت بوده و هیچ بویی از علم و معرفت نبرده اند. در صورتی که اگر کسی آثار این دو شاعر پر آوازه را از ابتدا تا انتها مطالعه نماید در سر تا سر آن آثار توجه به مبدا و معاد و توصیه به تقوی و تهذیب نفس موج می زند

کلمه وحشت در زبان فارسی به معنای ترس به کار می‌رود ولی در زبان عربی که مادر این کلمه است وحشت به معنای تنهایی و غربتی رنج‌آور است که در مقابل انس استفاده می‌شود. بنابراین باید بفهمیم حیوانات وحشی به معنای حیواناتی هستند که با انسان انس نمی‌گیرند گرچه درنده و ترسناک نباشند و نماز وحشت که در شب اول دفن برای مؤمن می‌خوانند به معنای نمازی است که برای بیرون آوردن متوفّی از تنهایی و غربت خوانده می‌شود.

خداوندا! کیست که شیرینی محبت تو را چشیده باشد و به دنبال کسی به جای تو بگردد و کیست که با قرب و همنشینی با تو انس گرفته باشد و بخواهد از نزد تو به جای دیگری رود؟!