کتاب در باب آنارشیسم

کتاب در باب آنارشیسم نوشتهٔ نوآم چامسکی و ترجمهٔ رضا اسکندری است و نشر افکار آن را منتشر کرده است. چامسکی مشروعیت نهادهای قدرت را در این کتاب زیر سؤال می‌برد و به یکی از بدنام‌ترین ایدئولوژی‌ها یعنی آنارشیسم می‌پردازد و آن را در قالب اساس تفکر سیاسی خود در نظر می‌گیرد.

درباره کتاب در باب آنارشیسم

 در کتاب در باب آنارشیسم، نوآم چامسکی در نقش سفیرِ گونه‌ای از آنارشیسم ظاهر می‌شود که گویی دیرزمانی است از یادها رفته؛ آنارشیسمی که تاریخی دارد و خود به آن تاریخ آگاه است، که تا همین امروز ثابت کرده شکل دیگری از جهان امکان‌پذیر است. او نخستین‌بار در مقام یک کودک و در نیویورک، پیش از آنکه جنگ دوم جهانی موفق شود دوگانهٔ مانوی سرمایه‌داری-کمونیسم را به دین مدنی بی‌قید و شرط ایالات متحده مبدل کند، با آنارشیسم مواجه شد. در ردیف کتاب‌ها، او نه فقط با مارکس، که با باکونین نیز آشنا شد. او شاهد بود که چطور طبقهٔ سرمایه‌دار، با ساختن شبکه‌ای از تأمین اجتماعی و پذیرش نسبی اتحادیه‌ها توانست از ویرانه‌های عصر رکود رها شود. صهیونیسمی که او در معرض آن قرار داشت، نه یک اشغال‌گر نظامی مانند اسراییل، که درخواستی بود برای ایجاد کمون‌های اشتراکی کشاورزی.

اصولی که چامسکی تمایلات آنارشیستی خود را بر اساس آن‌ها تعریف می‌کند، رشتهٔ تسبیحی را تصویر می‌کند که نظریه‌پردازان لیبرتارینی مانند گودوین و پرودون را با حشاشین ابتدای سدهٔ نوزدهم و سایق‌های جنبش انانیموس امروزی پیوند می‌دهد: قدرتی که به راستی توسط ارادهٔ محکومانش تعدیل و تشریع نشده باشد، باید سرنگون شود. به بیانی دقیق‌تر، چنین قدرتی می‌باید از نو سازمان یابد. بدون نخبگان حریصی که با تبلیغات و استفاده از زور از حقوق و برخورداری‌های خود دفاع می‌کنند، کارگران می‌توانند خود زمام کارخانه‌هایشان را به دست گیرند و اجتماعات می‌توانند نیازهای اولیهٔ همگان را برآورده کنند. تمام تاکتیک‌های آنارشیستی به یک اندازه اخلاقی یا حتی کار نیستند، اما همگی از همین امید مشترک نشئت گرفته‌اند.

خواندن کتاب در باب آنارشیسم را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به پژوهشگران حوزه‌های علوم سیاسی و فلسفه پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب در باب آنارشیسم

«ایده‌های یک سوسیالیسم لیبرتارین، در معنایی که شرح داده شد، در بافت جوامع صنعتی نیم‌سده‌ای که گذشت همواره سرکوب شده‌اند. ایدئولوژی‌های مسلط در این دوران، سوسیالیسم دولتی و سرمایه‌داری دولتی بوده‌اند (که به دلایل کمابیش آشکاری با خصلت بیش از پیش نظامی ایالت متحده جور در می‌آید). اما علاقه به این نگاه در چند سال اخیر دوباره جانی گرفته است. تزهایی که من از آنتون پانکوئک نقل کردم، از جزوهٔ آموزشی گروه کارگری فرانسوی (Informations Correspondance Ouvrière) برداشته شده بود که اخیراً منتشر شده است. اشاراتی که از ویلیام پال دربارهٔ سوسیالیسم انقلابی نقل شد، در مقاله‌ای از والتر کندال آمده بود که در کنفرانس ملی نظارت کارگران در شفیلد انگلستان و در مارس ۱۹۶۹ ارائه شد. جنبش نظارت کارگران در چند سالهٔ اخیر در انگلستان به نیرویی اثرگذار مبدل شده است. این جنبش کنفرانس‌های متعددی را برگزار کرده، مجموعهٔ قابل توجهی از جزوات آموزشی را تدارک دیده و در میان طرفداران پر شور خود، نمایندگانی از برخی از مهم‌ترین اتحادیه‌های کارگری کشور دارد. برای مثال، اتحادیهٔ کارگران آلیاژکاری و ریخته‌گری، برنامهٔ ملی‌سازی صنایع پایه تحت «نظارت کارگران بر تمامی سطوح» را سیاست رسمی خود اعلام کرده است. در قارهٔ اروپا هم پیشرفت‌های مشابهی حاصل شده است. مه ۱۹۶۸ بی‌تردید میل به کمونیسم شورایی را افزایش داد و ایده‌ها را در فرانسه، آلمان و انگلستان به یکدیگر نزدیک کرد.

با در نظرگرفتن ترکیب شدیداً ایدئولوژیک جامعهٔ محافظه‌کار امریکا، عجیب نیست اگر این کشور نسبتاً از این گشایش‌ها به دور مانده است. اما این هم ممکن است تغییر کند. امحاء اساطیر عصر جنگ سرد، دست‌کم می‌تواند طرح شدن این سوالات را در حلقه‌های گسترده‌تری ممکن سازد. اگر موج کنونی سرکوب را بتوان پس زد، اگر چپ بتواند بر تمایلات بیشتر انتحاری خود فایق آید و بر اساس آنچه در یک دههٔ گذشته روی داده تجدید سازمان کند، آن‌گاه باید مسالهٔ چگونگی سازمان‌دهی جامعه‌ای صنعتی بر اساس خطوطی حقیقتاً دموکراتیک و با نظارتی دموکراتیک در محل کار و جامعه به دغدغهٔ اصلی ذهنی آنانی مبدل شود که به رفع مسائل جامعهٔ معاصر همت گماشته‌اند، و همان‌طور که جنبشی مبتنی بر سوسیالیسم لیبرتارین بسط می‌یابد، این تاملات نیز می‌باید به عمل درآیند.

باکونین در مانیفست سال ۱۸۶۵ خود پیش‌بینی کرد که یکی از مولفه‌های انقلاب سوسیالیستی، «آن نقش خردمندانه و حقیقتاً اصیل جوانانی خواهد بود که هرچند خود، به واسطهٔ تولد در طبقات برخوردار، به این طبقات، به عقاید گشاده‌دستانه‌اش و الهامات تند و تیزش تعلق دارند، اما با خواستهٔ مردمان همراهند». شاید خیزش جنبش‌های دانشجویی در سال‌های دههٔ ۱۹۶۰ را بتوان گامی به سوی تحقق این پیش‌بینی دانست.»