کتاب امید

کتاب امید (۲۰۱۱) نوشتهٔ استان ون هوفت و ترجمهٔ مهدی نصراله زاده است. نشر بیدگل این کتاب را روانهٔ بازار کرده است. در دوره‌ای که چه‌بسا نیاز به امید بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود، سزاوار است شنیدن هر سخنی که به هر شکل و شیوه با ما از امیدواربودن می‌گوید.

درباره کتاب امید

به بیان نویسندهٔ کتاب امید، استان ون هوفت، روزگار ما عصر جنگ مدام، فقر جهانی و فجایع مهیب زیست‌محیطی است؛ شاید به‌همین‌دلیل است که درمورد امید کمتر نوشته می‌شود. به نظر این نویسنده، وقتی چنین به نظر می‌رسد که آینده چیزی جز بلا و مصیبت نیست، رواست اگر بگوییم در این روزگار انعطاف‌پذیری و نه امید آن فضیلتی است که بیش از همه موردنیاز است؛ بااین‌حال او در کتاب حاضر نشان داده است که امید فضیلتی مهم است. بسیاری از ایده‌های بسط‌یافته در این کتاب برآمده از رشته‌سمینارهایی است که نویسنده همراه با دانشجویانش در دانشگاه دیکِن به‌عنوان بخشی از ملزومات ارزشیابی سومین سال تحصیل آن‌ها ترتیب داده است. این کتاب با مقدمه‌ای تحت‌عنوان «ترسیم نقشه‌ای از موضوع» آغاز شده و سپس در ۵ بخش ادامه یافته و سرانجام با مؤخره‌ای تحت‌عنوان «فضیلت امید» به پایان رسیده است. منابع پیشنهادی برای مطالعهٔ بیشتر نیز در انتهای کتاب قرار داده شده است. این کتاب مقولهٔ امید را از چند منظر نگاه کرده است؛ تعریف آن، معنای امیدواربودن، امید در درمانگاه، امید و سیاست و نیز امید و دین.

اما امید چیست؟ چه فرقی با امیدواری دارد؟ و خودِ این ۲ چه نسبتی با خوش‌بینی، خوش‌باوری و خوش‌خیالی از یک‌سو و بدبینی، یأس و کلبی‌مسکلی از سوی دیگر دارند؟

در کتابی که سراسر به «امید» پرداخته، استان وَن هوفت می‌کوشد از درونِ سنتی که به امید عمدتاً به‌مثابۀ فضیلتی اخلاقی و بعضاً الهیاتی می‌نگرد، به این پرسش‌ها پاسخ دهد؛ بااین‌حال، ورای این کندوکاو نظری، نویسنده کوشیده است تا به این تعبیر که «انسان به امید زنده است» معنا و عینیت بخشد. طبق نظر وَن هوفت، امید چیزی حتی ریشه‌ای‌تر و ابتدایی‌تر از فضیلت است. امید ساختار بنیادین هستی ما و نحوۀ زیستمان در جهانی پر از خطرات و مخاطرات است. اهمیت وجودیِ امید چندان است که می‌توان گفت، بودِ ما همواره در امیدواربودنمان است. این‌ها نکاتی هستند که نویسنده، در قالب فصل‌ها و بندهای مختلف کتاب، می‌کوشد با اتکا به مثال‌های زندگی روزمره و نیز مباحث پیچیده‌ترِ فلسفی روشن سازد؛ نسبت امید با آرزو، عقلانی‌بودن امید، واقع‌بینی در امیدواری، کندوکاو در نحوۀ حضور امید در عرصه‌های پزشکی، سیاست و دین، آسیب‌شناسی امید و در همین ارتباط، موعودگرایی، هزاره‌گرایی و سایر باورهای آخرالزمانی.

خواندن کتاب امید را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

خواندن این کتاب را به دوستداران مطالعه پیرامون مقولهٔ امید پیشنهاد می‌کنیم.

درباره استان ون هوفت

استان وَن هوفت در سال ۱۹۴۵ به دنیا آمد. او استاد فلسفه در دانشگاه دیکین است. مدرک کارشناسی‌ارشد و دکتری خود را در دهۀ ۱۹۷۰ از دانشگاه ملبورن دریافت کرد و سابقۀ تدریس فلسفه در چندین کالج و دانشگاه را برای خود پدید آورد. وَن‌هوفت اغلب در زمینه‌هایی همچون فلسفۀ اخلاق، سیاست، مذهب، روان‌شناسی فلسفی و اخلاق زیستی به پژوهش و تألیف پرداخته است.

درباره مهدی نصراله زاده

مهدی نصراله زاده در سال ۱۳۵۴ در تهران به دنیا آمد. او کارشناسی‌ارشد خود را از دانشگاه هنر تهران اخذ کرده است؛ علاوه بر سابقۀ تدریس در دانشگاه، کتاب‌های متعددی در حوزۀ تئاتر، سینما، هنر و رشته‌های دیگر علوم انسانی ترجمه کرده است. کتاب «تاریخ‌های تئاتر» به ترجمۀ نصراله‌زاده کاندید کتاب سال ۱۳۹۵ شد. از جمله آثار دیگر او می‌توان به برگردان کتاب‌های «ذهن و بازار»، «سینه‌فیلیا و تاریخ»، «راه‍ب‍رده‍ای‌ ن‍م‍ای‍ش‍ن‍ام‍ه‌‌ن‍وی‍س‍ی‌ ج‍دی‍د»، «جهان چگونه مدرن شد؟» و... به پارسی اشاره کرد.

بخش‌هایی از کتاب امید

«سیاست تلاش اجتماعی و نهادی از سوی یک اجتماع است برای صورت‌بندی خط‌مشی‌ها، به اتفاق نظر رسیدن درمورد آن خط‌مشی‌ها و نهایتاً اِعمال آنها در جهت خیر عمومی. سیاست هرقدر هم که احتمالا دچار فسادهای مختلف باشدو می‌دانیم که این فسادها بسیارندتمرکز اصلی آن بر حکمرانی خوب و بر صیانت از شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی‌ای است که به مردم اجازه خواهد داد سرشار و شادکام، مطابق با ارزش‌هایی که مورد تکریم آنها و اجتماعاتشان است، زندگی کنند. ساختاری که از طریق آن به تصمیم‌ها می‌رسند و اجرا می‌کنند خواه دموکراتیک باشد خواه استبدادی، خواه مشارکت‌جویانه باشد خواه سلسله‌مراتبی، خواه لیبرالی باشد خواه اقتدارگرایانه، هدف اظهارشدهٔ فرایندهای سیاسی همواره بهبود زندگی کسانی است که به‌وسیلهٔ آن نظام سیاسی احاطه شده‌اند. با توجه به این قسم تمرکز بر آینده، بر بهترسازی و بر ساختارهای فسادپذیر قدرت و کنترل، هیچ تعجب‌آور نیست که چرا امید باید عنصری محوری در سیاست باشد. با اقتباس از تز ریکور دربارهٔ اهداف امیدواریِ ذاتیِ ما به سپهر سیاسی، آدم‌ها در سیاست وارد می‌شوند چون به بهبود زندگی خود، به روابط مبتنی بر همکاری با دیگران و به ساختارهای باثبات و عادلانه‌ای که در آنها زندگی می‌کنند امید دارند.»

*

«وقتی می‌گوییم «امید» منظورمان چیست؟ به نظر می‌رسد امید حالتی روان‌شناختی است که ما آن را به‌عنوان بخشی از حیات ذهنی درونی‌مان تجربه می‌کنیم. بااین‌حال، این‌گونه نیست که همهٔ کاربردهای این واژه دقیقاً ناظر به حالت ذهنی‌ای از این دست باشند. ما گاهی اوقات دربارهٔ کسی از این سخن می‌گوییم که «او امیدی ندارد». مهاجمی با توانایی متوسط را تصور کنید که می‌خواهد ضربهٔ پنالتی‌ای به تیم حریف و دروازه‌بانی بزند که در بازی فوتبال بسیار خبره‌اند. هم‌زمان باآنکه مهاجم خودش را آمادهٔ ضربه زدن به‌طرف دروازهٔ حریف می‌کند، ممکن است بگوییم که او هیچ امیدی به گل کردن توپ ندارد. از این گفته منظورمان آن نیست که او خودش امیدی به گل کردن توپ ندارد. درواقع، فرض ما آن است که او اتفاقاً به انجام این کار امیدوار است. اما در اینجا ما به وضعیت روان‌شناختی او یا به هرگونه احوال ذهنی‌ای که او ممکن است در این لحظه داشته باشد اشاره نمی‌کنیم. اشارهٔ ما به واقعیت عینی‌ای است که بر طبق آن او بخت بسیار ناچیزی برای به ثمر رساندن گل دارد: درواقع، آن‌قدر ناچیز که گمان می‌کنیم مطلقاً هیچ احتمالی وجود ندارد که مهاجم گلی به ثمر برساند. این تردید را با گفتن این مطلب که او هیچ امیدی به انجام‌دادن این کار ندارد بیان می‌کنیم. گفتهٔ بالا توصیفی است از احتمال مادی یا واقعیت‌بنیادِ حدوث نتیجه. این برآوردی است از اوضاع و احوال عینی و نه برآوردی از حالت روان‌شناختیِ درونی بازیکن فوتبال.»