بریده‌هایی از کتاب مهاتما گاندی

من هزار بار بیشتر راغبم تن به زورگویی بدهم ولی نسلی را از مردی و مردانگی نیندازم… من بسیار ترجیح می دهم که هند برای دفاع از شرافت خود دست به اسلحه ببرد ولی بزدلانه ناظر بی آبرویی خود نشود

گاندی می گوید که تمدن اسمی بیش نیست و به قول یک اصطلاح هندوئیسم همان «عصر سیاه» یا «عصر ظلمت ها» ست. به زعم این تمدن، مادیات فقط هدف زندگی است و در آن کم ترین اعتنایی به معنویات نمی شود. این تمدن، اروپاییان را دیوانه می کند و ایشان را بندۀ زر می سازد و برای استقرار صلح و صفا و حتی ادارۀ زندگی داخلی خود عاجز و ناتوان می کند. این تمدن جهنمی است برای ضعفا و برای طبقات کارگر، و نیروی حیاتی نژادها را تحلیل می برد. این تمدن شیطانی خود باعث نابودی خود خواهدشد.

من نسبت به حکومتی که لکۀ چنین اعمال خلاف اخلاق و چنین مظالمی به دامانش چسبیده است نه دیگر می توانم حس احترامی داشته باشم و نه مهر و علاقه ای… باید این حکومت را وادار به پشیمانی کرد. من اصل عدم همکاری را به ملت تلقین کرده ام؛ چه، این اصل به او اجازه می دهد که پای خود را از چنین حکومتی به کنار بکشد و بدون توسل به زور او را به تسلیم مجبور سازد.

انگلیسی ها همیشه از خصومت طبیعی بین هندوان و مسلمانان سود برده بودند و حتی گاندی ایشان را به ایجاد قسمت اعظم این خصومت متهم می سازد، انگلیسی ها در هیچ مورد کمترین اقدامی برای تخفیف آن نکرده بودند.

کشور زرخیز هندوستان همواره مطمح نظر جهان گشایان و غارتگران بزرگ تاریخ بوده و هر یک از گردنکشان در فرصتی که به دست آورده، در آن سرزمین به تاخت وتاز پرداخته و از دزدان بزرگ داخلی که اکثریت عظیم ملت را می چاپیدند باج و خراجی گرفته و رفته است.

«بستۀ خود را مثل خود دوست بدار»

گاندی با ایمانی راسخ به مذهب ملت خود، یعنی به هندوئیسم، معتقد است، لیکن نه مانند ملایی که پایبند به متون باشد و نه مانند خرمقدسی که چون و چرا نپذیرد و هر سنّتی را کورکورانه قبول کند. مذهب او دو ناظر دارد؛ یکی وجدانش و دیگری عقلش: من از مذهب بت نمی سازم و هیچ عمل بدی را که در لوای نام مقدس او انجام بگیرد نمی بخشم… هیچ اشتیاق ندارم که کسی را به دین خود بیاورم مگر آنکه بتوانم از عقلش مدد بگیرم. من حتی حاضرم کهنسال ترین خدایان «شاسترا» را چنانچه نتوانند عقل مرا مجاب کنند نفی کنم…