بریده‌هایی از کتاب واقع‌نگری

غریزه‌ی شکاف جهان را به «ما» و «آن‌ها» تقسیم می‌کند و غریزه‌ی تعمیم باعث می‌شود «ما» همه‌ی «آن‌ها» را یکسان تصور کنیم.

چیزی که می‌دیدم، آن چیزی نبود که دلم می‌خواست؛ بلکه چیزی بود که از دیدنش می‌ترسیدم. تفکر تحلیلی همیشه سخت است؛ اما وقتی ترسیده باشی، تقریباً غیرممکن می‌شود. وقتی ذهن‌مان پر از ترس باشد، جایی برای واقعیت‌ها نمی‌ماند.

اکثر جمعیت جهان کجا زندگی می‌کنند؟ الف. در کشورهای کم‌درآمد ب. در کشورهایی با درآمد متوسط ج. در کشورهای پردرآمد اکثر جمعیت جهان نه در کشورهای کم‌درآمدند و نه در کشورهای پردرآمد؛ بلکه در کشورهایی با درآمد متوسط زندگی می‌کنند.

ما این‌را از مردم سوئد و آمریکا پرسیدیم: «چند درصد مردم جهان، در کشورهایی با درآمد پایین زندگی می‌کنند؟» بیش‌تر پاسخ‌ها، بیانگر پنجاه درصد، و پنجاه درصد به‌بالا بود و حدس میانگین، پنجاه‌ونه درصد بود؛ درصورتی‌که عدد واقعی، نُه درصد است. یعنی تنها نُه درصد جمعیت جهان در کشورهایی با درآمد پایین زندگی می‌کنند.

سؤالاتی شبیه سؤال زیر انتخاب کردیم و از افراد خواستیم تصورشان را درباره‌ی نوع زندگی در کشورهای به‌اصطلاح با درآمد پایین بیان کنند. سؤال ۱: در همه‌ی کشورهای کم‌درآمد، چند درصد دختران، تحصیلات ابتدایی‌شان را به‌پایان می‌برند؟ الف. بیست درصد ب. چهل درصد ج. شصت درصد به‌طور میانگین تنها هفت درصد افراد پاسخ درست را انتخاب کردند. پاسخ صحیح، شصت درصد است.

دیگر چیزی به‌نام «کشورهای ضعیف درحال‌توسعه» به‌عنوان دسته‌ای مجزا وجود ندارد و شکافی در کار نیست. امروزه هفتادوپنج درصد جمعیت جهان، یعنی اکثریت جهان، در کشورهایی با درآمد متوسط زندگی می‌کنند. نه ثروتمندند و نه فقیر؛ بلکه جایی میان این دو گروه جای گرفته‌اند و زندگی معقولی هم دارند. البته در یک سمت، هنوز کشورهایی هستند که بیش‌ترِ جمعیت‌شان در فقری شدید و غیرمنطقی زندگی می‌کنند و در سمت دیگر هم، کشورهای ثروتمندی مثل کشورهای امریکای شمالی، اروپا و چند کشور مثل ژاپن، کره‌ی جنوبی و سنگاپور قرار دارند. اما اکثر جمعیت کره‌ی زمین در میان این دو گروه قرار دارند.

دانشجوهای من جوانانی پرتلاش و آگاه به جهان بودند که می‌خواستند جهان را به جای بهتری تبدیل کنند. من از جهل آشکار آن‌ها درباره‌ی ابتدایی‌ترین واقعیت‌های جهان حیرت می‌کردم. از این‌که می‌دیدم به دو گروه «ما» و «آن‌ها» اعتقاد دارند، و از این‌که می‌گفتند «آن‌ها» نمی‌توانند مثل «ما» زندگی کنند، متعجب می‌شدم. چطور امکان داشت جهان‌بینی سی سال پیش هنوز در مغز آن‌ها حاضر باشد؟

نمودارهای دستمزد، گردشگری، دمکراسی، دسترسی به آموزش، خدمات درمانی یا برق، همه‌شان حکایت از داستان مشابهی دارند: جهان زمانی به دو قسمت تقسیم می‌شد؛ اما دیگر این‌طور نیست. امروزه بیش‌ترِ آدم‌ها وسط آن دو قسمت قرار گرفته‌اند. دیگر شکافی میان غرب و بقیه‌ی کشورها، توسعه‌یافته‌ها و درحال‌توسعه‌ها، یا فقیرها و ثروتمندها وجود ندارد. دیگر نباید از دسته‌بندی‌های دوتایی‌ای استفاده کنیم که چنین تفکری را به ذهن متبادر می‌کنند.