کتاب روانشناسی کودکان کار

کتاب روانشناسی کودکان کار نوشتهٔ مریم کاظمی و فاطمه قائمی است و انتشارات آریا دانش آن را منتشر کرده است. این کتاب نگاهی به وضعیت اجتماعی و تربیتی کودکان کار دارد.

درباره کتاب روانشناسی کودکان کار

کودکان بخش مهمی از یک جامعه به شمار می‌آیند؛ بنابراین، چگونگی شکل‌گیری شخصیت بنیادین آن‌ها در کودکی، به جامعه‌پذیری و فرهنگ‌پذیری آن‌ها در ساختار جامعه و آیندهٔ آن بسیار مؤثر است؛ عوامل بسیاری از جمله تنگ‌دستی، بی‌سوادی، بدی تغذیه در سرنوشت کودکان جامعه نقش دارند که شدت و ضعف این عوامل از جامعه‌ای به جامعهٔ دیگر متفاوت است.

کار کودکان جنبه‌های متفاوتی داشته و در عین حال که می‌تواند بیانگر رشد اجتماعی آن‌ها باشد، بعضاً با مخاطراتی همراه است؛ به همین دلیل کنوانسیون جهانی حقوق کودک سازمان ملل (۱۹۸۹) بر محافظت از کودکان در برابر کارهای آسیب‌زا و مخاطره آمیز و نه انجام کار توسط آن‌ها تأکید می‌کند.

یکی از محورهای ارزیابی سلامت اجتماعی جوامع مختلف، سلامت اجتماعی افراد آن جامعه به‌ویژه کودکان آن جامعه است؛ وجود آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی در هر جامعه‌ای، کودکان را بیشتر از گروه‌های دیگر در معرض خطر قرار می‌دهد و به رشد و سلامت اجتماعی آن‌ها آسیب می‌رساند. تعداد زیادی از کودکان کار به خانواده‌هایی تعلق دارند که به نحوی از نابسامانی‌های اجتماعی رنج می‌برند و به علت اختلالات خلقی نیازمند دریافت خدمات تخصصی روان‌شناسی هستند.

آیندهٔ شکوفا و رو به رشد در هر جامعه‌ای با سرمایه‌گذاری بر کودکان آن جامعه تضمین می‌شود؛ اما در برابر محرومیت‌های چندگانهٔ اقتصادی، آموزشی و بهداشتی، آسیب‌های روحی جبران‌ناپذیری بر کودکان جامعه بر جا می‌ماند که هزینه‌های این آسیب‌ها در آینده، به هر کشوری که وضعیت چنین داشته باشد، تحمیل خواهد شد.

در ایران نیز این پدیده طی دهه‌های اخیر در اکثر کلان‌شهرها گسترش یافته و به عنوان یکی از آسیب‌های اجتماعی، نه‌تنها بخش قابل توجهی از کودکان و نوجوانان را که سرمایه‌های آینده جامعه هستند، در معرض آسیب‌ها قرار داده است، بلکه خانواده و جامعه را هم با زیان‌های جبران‌ناپذیری مواجه ساخته است.

از این رو برای ریشه‌کن‌کردن یا پیشگیری از پدیدهٔ کودک کار در جامعه، پیش از همه باید به آسیب‌شناسی این کودکان پرداخت. کتاب روانشناسی کودکان کار سعی می‌کند از تمام جوانب به این موضوع مهم بنگرد و آن را تحلیل کند.

خواندن کتاب روانشناسی کودکان کار را به چه کسانی پیشنهاد می‌کنیم

این کتاب را به روان‌شناسان و مددکاران اجتماعی پیشنهاد می‌کنیم.

بخشی از کتاب روانشناسی کودکان کار

«کار کودک معایبی دارد از جمله:

۱- مزد ناچیز و ناعادلانه از وجوه اصلی ویژگی‌های مربوط به شغل کودکان است.

۲- اغلب پرداخت مزد کار کودک، به پدر و مادر یا دیگر افراد خانواده است.

۳- بیشتر کودکان در کارگاه های خدماتی کار می‌کنند که به ثبت نرسیده و فعالیتشان غیر مجاز است، چنین کارگاه‌های از نظر شرایط در وضعیت نامناسبی هستند.

۴- تبعیت و انعطاف‌پذیری کودکان نسبت به بزرگسالان از کارفرما بیشتر است (فارسانی، ۱۳۸۸).

اخیراً تعداد کودکان کار زیاد شده است. اگر چه دلایل بسیاری برای آن وجود دارد؛ ابتدایی‌ترین عامل فقر است؛ اما مطالعات نظری و تجربی زیادی نشان دادند که عواملی مانند دسترسی به اعتبارات، کیفیت تحصیل و ویژگی‌های خانوادگی در تصمیم کودکان به کار یا به تحصیل موثر بوده است، از طرفی خانواده‌های ممکن است به خاطر کیفیت پایین مدارس و یا هزینه‌های بالای آموزش از رفتن کودکان به مدرسه ممانعت ورزند و آنها را مجبور به کار کردن نمایند (ارسادو، ۲۰۰۵).

سازمان بین‌المللی کار، دلایل ورود کودکان به عرصهٔ کار را از زاویهٔ تقاضا بررسی می‌کند؛ در میان عوامل «عرضه و تقاضا» مهم‌ترین عاملی است که کودکان را وادار به کار کردن می‌کند، (تولایی، رفیعی و بیگلریان، ۱۳۸۸)؛ به جز فقر، از دیگر عوامل اقتصادی کار کودک، ارزان و کم هزینه بودن آن برای کارفرماست؛ ضمن آنکه کودکان با توجه به جثه کوچک و به ویژه انگشتان ظریف خود، برای انجام بعضی از فعالیت‌ها و تولید برخی از محصولات نظیر (بافتن فرش و ساخت زیورآلات) مناسب تر از بزرگسالان به شمار می‌روند؛ باید از اعتیاد و بیکاری والدین، ناآگاهی و فقر فرهنگی آنان و خود کودکان کار نیز، به عنوان عوامل دیگر کار کودک نام برد.»